Pepin rei de la pòp.
Da Dàvi Assas-Silveri
En baronant dau costat de la capitala nuòstra, e parli ren de la vila francesa, mentre lo mieu pelegrinatge devengut tradicional, ai augut la fortuna de veire una muòstra que m’a laissat nec ! Siáu tombat d’ajoc en pròpi, dau buòn badat e encara es ren de lo dire ! Mi calia dau segur n’en pastrolhar aquit pèr aquèu Peolh nòu.
La vila ? Turin. Capitala dei Estats de Savòia despí lo 1563 e lo jorn dont Manuèu Filibert - Xen duc de la maion de Savòia - ajudat dau tractat de "Cateau-Cambrésis" tralaissèt Chamberi considerada alora pròpi pròcha de França. Es la partença pèr la ciutat turinenca d’intrar en una destinada sarda e italiana pi.
Lo luèc ? Lo Palazzo Carignano que s’atròva sensa sospresa tra Piazza Carignano e Piazza Carlo Alberto, valent a dire lo centre de Turin dau jorn d’ancuèi, bèu pròch de la via Po que vi menerà fins au flume major que travessa la vila. Doncas aquèu Palais Carignan, qu’es bessai considerat coma la daurura de la vila, es un edifici dau sècolo XVI da l’arquitèct teatin Guarino Guarini e quora conoissètz un chícol l’estile arquitectural que gouvernèt lu Estats de Savòia e sàrdos es doncas sensa sospresa que siatz davant un palai baròc.
Si ten una façada curvilinea superada d’una rotonda consacrada ai espleits dau regiment Carignan-Salières e foguèt justament bastit pèr la branca dei princes Carignan de Savòia ; aquelu memes que van devenir lu promiers rei d’Itàlia unificada da partir dau 1861 embé Victor-Emanuèu II. Lo sieu predechessor de paire, Carlo Albert, li instalèt la promiera cambra dei deputats dau parlament dei Estats sàrdos dau 1848 fins au 1861 e de fach lo promier parlament d’Itàlia da partir dau 1861. Despí lo 1938 aquèu palais assosta lo Museo Nazionale del Risorgimento Italiano e es en pròpi lo promier musèu istòrico dau païs. Aisamentas, armas, unifòrmes, documents, gravaduras, tablèus, vequí cen que v’aspera au plan-planin dei 30 salas que tracta de l’ensèms de l’unificacion italiana da partir dau sècolo XVIII fins a la guèrra promiera mondiala.
Alora fins a aquí es lo musèu en lo sieu contengut dau cada jorn anatz-mi dire mas coma vi puòdi descriure lo mieu sentiment quora a l’intrada de l'edifici la mieu luchada s’es pauvada sus doi afichas dei belessas giganti dei doi costats de l’escalinada monumentala m’ai retrachs dau nuòstre Pepin Garibaldi a la maniera "Pop art" pegat da la " factory " dominats dau títolo: "Hero, Garibaldi icona pop".
Una muòstra consacrada au racònte e au mite que si son desfolopats alentorn dau eròi dei doi mondes. Una figura emblemàtica naissuda mentre lo sècolo XIX e dont lo lòng maron s’espandisse fins a ancuèi. La muòstra s’es empatronada de la tècola de cuntar l’istòria dau sieu eròi au travès de 300 objècts qu’arriban dau monde tot e la tièra es gigantíssima ! Malonàias, paquets de tubas, juguets, albums comics, libres, díscos, paquets de pastas, objèct dau cada jorn… Si pòu aquit mesurar dau buòn lo resson dau personatge que foguèt un dei paires fondators d’Itàlia. Si pòu finda mesurar la popularitat dau nissard e la volentat de si mentar e crear - e pèr aquò faire de li metre lu mejans - una muòstra que pura tracta d’un personatge naissut en lo 1807 mas d’una maniera moderna, marcada en lo sieu temps.
La tòca es dau segur d’agantar un pùblico jove embé l’ajuda dei otíls d’ancuèi pèr fins de traspauvar lo Pepin Galibardi en lo 2022. Mencion especiala dau plan gigantàs tractat a la maniera d’un comics pèr s’enavisar de toi lu viatges dau eròi dei doi mondes e de l’ensèms dei sieus aventuras.
Es ver qu’ancuèi avèm un chícol denembrat lo baudo sobretot en lo sieu breç. Vorgut ò non ? Ai ben la mieu idèa mas en tant dau costat italian es encara un personatge pròpi viu e desclinat en toti li mòdas.
Ai bessai dementat de vi prechisar qu’aquesta muòstra es estada facha a l’ocasion dei 140 ans de la muòrt dau eròi sus la sieu isoleta de Caprera.
Alora mi ven una interrogacion, una demanda cava lo mieu cascavelin.
Avètz vist quaucaren au nuòstre d’oficial pèr si mentar l’enfant dau puòrt ?
Un eveniment dau qué que sigue pèr
onorar la memòria de la camïa rotja ?
Non cerquetz bèli gents qu’aquit es una question retòrica ! Dau segur que minga eveniment oficial foguèt organisat !
Es un personatge embarassa camin pèr la comuna d’ancuèi l’avèm ben capit. Es un personatge que torna sus d’una istòria, d’una temporada respinhoa, malaisada, secanta pèr lo cònsol major e la sieu combrícola que s’estirassa darrier d’èu ! Torna au separatisme e a l'idèa mema d'èstre francés ò non.
E lo veèm au cada jorn lu esfuòrçs que son mes pèr cancelar una cèrta istòria e sobretot aquela que ven davant la brutesca que suònan toi d’una soleta votz unificacion ó sia restacament. Mòlo Napoleon, cors Jacquou Chiraca an espelit en lo païsatge urban e n’en passi que dau senon mi cauria au manco una molonada de pàginas pèr vi faire una tièra prechisa... Non si pòu acendre li candelas e sonar li campanas sabètz !
D'aüra en avant es lo moment que vi prepauvi da tralaissar la capitala e de tornar en la capitala de la Contea valent a dire la ciutat nuòstra e mai prechisament sus la sieu plaça majora. Defèct, devenguda plaça Galibardi en lo 1870, apara lo monument dau nuòstre Pepin despí lo 1892.
Òbra garibaldina dont li tornèm trovar toi lu símbolos que fa la legenda dau personatge e, fin finala, una dei soleta testimoniença de Pepin embé la sieu vila de naicitat. L’ataüt de sa maire Ròsa e l’acte de bateja a Sant Augustin, lu vequí lu últimos ligams e pis pas mai ! La maion dau puòrt fa ja un brave moment que foguèt prefondada. Toutara reven !
La sala que li foguèt dedicada au musèu Massèna es lo parrier ; es partida en lo non ren. Es doncas sus d’aquesta plaça que si fermam un momenton pèr s’esmaravilhar de l’estàtua virada devers la rota de Turin justament e se lo vuòstre regard s’abaissa sobre lo pesquier, la guinhada vuòstra serà alora agantada d’una rega de panèu just darrier lo monument. Es lo luèc que s’es chausida la comuna de Nissa pèr li plantar una muòstra sonada "Nissa la Bella - Trésor de la Riviera". Li an fach en l’esquina - una leca de mai - una muòstra en collaboracion m’au jornal "Paris Match", proprietat au jorn d’ancuèi d’escapuchos peolhs revenguts dau brut achident e d’un fond d’investiment de Quatar. Vequí la referença que si van cercar a la comuna, una pressa que s’intriga majorament de la vida dei supauvadi vedetas e estelas dau "show business" ò de faire crida a la política francesa de drecha.
Non veètz una raça de jutjament bravi gents, siáu bèu promier da virar li pàginas d'aquèu jornal quora siáu da asperar dau mètge pèr li agantar una camba ò lo morrin d'aqueli actritz d'en delà de Var, doncas dau monde...
La temàtica es : "La Ville de Nice , la Métropole Nice Côte d'Azur et Paris Match ont imaginé une exposition photographique mettant à l’honneur la splendeur du Pays niçois, d’hier à aujourd’hui - Nice inscrite au patrimoine mondial de l’Unesco comme ville de la villégiature d'hiver de Riviera."
Buòn l’aurètz ben capit que si tracterà basta dau revisionisme ligat a l’intrada de la ciutat en lo projèct Unesco e lo torisme criminós despí lo sècolo XIX. Mai un racònte de ma tanta la bòrnia...
En s’avesinant de mai pròch vequí cen qu’un jornalista d’aquèu jornal escriuguèt en lo 1960 : "Nice immortelle, c’est la Baie des Anges dont Raoul Dufy fit en 1927 une de ses plus célèbres œuvres. On lit l’âge de la ville sur ses toits : le rose c’est le passé — le blanc c’est la couleur du modernisme."
La chausida dei colors dau jornalista es ren d’asart sabètz e fa lo perfèct compèndi de cen qu’an mes en plaça emb aquèu projèct Unesco. Aquesta citacion es en mai da tornar en la sieu temporada ! Lo 1960 foguèt l’annada dau centenari de l’anession e aquit lo contrast tra lu doi univèrs de Nissa fa mestier a la propaganda francesa : riba drecha de Palhon lo modèrn, riba seneca dei quartiers istòricos lo passat. Aquesta mema riba qu’es ren ficada en la tantiflada dau patrimòni mondial fuòra d'aquò...
La doçor, l’art de viure, la lutz son lu arguments que suòrton bèi promiers pèr cuntar la venguda dei "illustres" faire d'esposc a Nissa. Òmes políticos, caps d’estats, figuras reali, estelas dau cínema, artistas de toti raças, es tot aquò que v’aspera plaça Galibardi.
Fa ren mestier de vi dire que se cerquessiatz un enfant dau païs aquit n’en seriavatz deçuts en pròpi mas fortuna pèr nautres
an ren denembrat de ficar lo Mèstre de Punta del Este, mesteirand de promiera qualitat dau caganchol medecin d’ancuèi, compartissant una partida de bòchas embé l’ancian president dau païs vesin e daururier de passion Valery Giscard d’Estaing.
Fa tornar mentar bessai lo regard tant libertari de Jean Vigo sus Nissa e la nuòstra alienacion dont tractava lo Mèstre Ratapinhatier Jànluc Sauvaigo en la sieu faula "Ciné-Club"*.
Paure Pepin ! Paure cristo, eròi a Turin e ignorat dau buòn au sieu. Rei de la pòp d’un costat e embarassa camin de l’autre. En aquesto moment la sieu plaça es lo teatre dau cretinisme azurenc e au cada jorn si ve la volentat de pistar una cultura e la sieu istòria. Lo revisionisme, la cadiera blua, la verruga de Rauba Capèu, la sieu "Côte d’Azur" ò "Riviera" an pròpi bèl avenir e la soleta faça culturala que si pòu esistir au bèu mitan dau palun munichipal es aquela que si son fargats ! Enfin doi faças pèr fins d’èstre complèt ; lo teatre e lo folclòr.
Puòdon crear toti li tantifladas, li mensònegas, lu servicis de la lenga que fin finala faràn jamai de lenga, es ben un projèct embé la solombrina de Paris que condiciona la nuòstra istòria ancuèi.
Pèr lo plasir ò non, podèm si fermar aquit emb un autre rei autoproclamat - bùlo dau brut achident - en lo sieu pichin costume, bèu assetat sus d'una famoa cadiera blua virant l'esquina a la passejada dei Inglès - mas aquèu a ren de pòp - e la sieu citacion sus lo panèu central de la sieu muòstra :
"Nice n’a pas d’atout plus grand que son image aux yeux du monde. Celle qui a valu à notre ville d’être reconnue et distinguée, le 27 juillet 2021, par l’Unesco. Rien ne l’illustre mieux que la photographie, qui immortalise depuis des décennies notre art de vivre en sublimant nos vies, nos couleurs, nos traditions et notre patrimoine. C’est tout cela que met à l’honneur cette exposition « Nissa la Bella, Trésor de la Riviera », produite en partenariat avec un grand titre de presse, Paris Match, qui a, pour la première fois, puisé dans la richesse de ses archives afin de mettre en récit tout notre territoire et ses habitants."
*Faulas de Nissa - Jànluc Sauvaigo - Editat da Jorn.
