L’Excremolada - Li faulas de Tanta Tomiko
Da Felip Del Giudice
Braves lectors e amics dau Peolh revengut, ancuèi vi vuòli cuntar una tantiflada que tèni de Madama Tomiko Fujiwara, buòna vièlha dau vilatge de Falicon que, coma sabètz toi, es una enclava estrangièra despí l’invasion japonea dau siècle passat.
Alora, es l’istòria de Joan Forchina, òste de la carrièra Calabraias, que, per festar lo sieu anniversari en companhia d’un amic, fa venir Tòni Boniàs de buòn matin. Tòni es un brave garri, simpatic, dròlle e sèmpre lèst a desgranar lu compliments. Justament, a pena arribat a l’aubèrge de Joan, afortisse au mèstre que fa pas lo sieu atge, qu’aquesto vinet de Blausasc que li sièrve es un beure de Dieu, qu’aquesto pan fretat d’alhet es un repast de rei e que aquesti olivas berlugani son de pilulas de longevitat. La raissa dei lauds non ramaissa a mesura que Joan li puòrta pissalat, tàperis, sopa de coguu, pebrons dintre l’òli… estòcafic e bacalà. Aquela buòna pasta non si vergonha manco de declarar : "famós ! Es lo premièr còp de la mieu vida que nen mangi !" quora si fa portar doi fetas de mortadèla… Mas lo mèstre non si formaliza d’una mensònega tant vistabla. Au contrari ! Aquò lo chanja un pauc d’aqueu caga-dur de Milo Montacòu, qu’està vesin de la glèia de Sant Francés-de-Paula. Mièg-borgés plen de sòus e racho, si pilha non solament per un aristocrata qu’a tot vist, tot conoissut, mas tanbèn per lo pus fin morrelec de tota la Comtea. Plen de nas, quora vèn manjar, cada dimècres, s’assèta, comanda, fa lo morre peçugat davant lu plats, pita basta doi bocons, ronha que lo pan es estaïs, lu legumes tròp bulhits, la vianda pelandroa e que la sauça manca de gust. Sus d’aquò, s’en parte reguinhat sènsa dire mercí e, sobretot, sènsa laissar la buòna man. Mas la setmana d’après, revèn totjorn !
Joan es a pensar en aquela pratica secaduòças quora aude retronar de la cròta un gròs bosin que lo fa ressautar. Que serà ? Degun lo saup mas, quauqui segondas après, s’en monta en la sala una odor de poison qu’empèsta. Lo mèstre si sènte desanar e Tòni, la man sus lo nas, si retèn de getar. Arriba Margarida, la frema de Joan, tota sudada, li nharas tapadi emb un chapanàs : "o la la, que sènte-mau ! Cercavi quauquarèn en la cròta, e ai fach tombar una estatgièra. Tot s’es degolat ! Alora ai retrovat aqueu paqueton qu’èra escondut au fond despí quinze ans au manco. Es de bros".
Lo vièlh bros, mofit, rebulhit, verpat, pelós, negre-vèrd, en un còp dur e muòl, sèmbla bolegar da solet : dirion qu’es viu. Emb au tèmps e l’abandon, es pròpi vengut una bomba atomica. E a Joan li dona una idea per si fotre un pauc de Montacòu. "Òu, Tòni, sas cenque fèm ? Lo bros, lo donam a manjar a Milo lo rompecolhas. Se li dièm qu’es lo plat favorit dau Rei de Turin, que vèn dau sieu proveditor oficial e que l’a decretat « gust lo mai abocant dei Estats de Savòia », aquel arrogantàs de Milo si laisserà colhonar. Bessai finda que ni farà la liçon sus la buòna manièra de lo manjar a la mòda de Turin, e nautres si regalerem de lo veire mastegar aquela rementa avelenada dau tèmps que si suerberem un caçul de Belet. Serà lo mieu regal d’anniversari". Maugrat li protèstas de Margarida, rapuòrt au risc d’empoisonament, lu doi amics son d’acòrdi. E per relevar encar de mai lo gust d’aquela arma bacteriologica redobtabla, li ajuston a chanfro pebre, podra de pebreta, vinaigre, mostarda, Get27, sauça samorai, Frizzy Pazzy e totplen de vièrge-petan. Fach aquò, decidon de sonar aquesta creacion « l’Excremolada ».
Plaçon pi l’Excremolada dintre un bèu pichin folopon colorit sobre cu escrivon en letras d’aur : "Excremolada extrafina, Per Senhor Mossur lo Rei de Pimont. Maion Tòto, despí 1721, Turin".
Lèsts que son, fan quèrre Milo Montacòu, qu’arriba emb au sieu sòliti morre de tòla e l’ària contrariada. Si beu – escufinhós – un veire de Vilar ("lo gòto sènte lo refrescum e lo vin es un bruacuòr"), tòca a pena li olivas ("li an culhidi tròp vèrdi") e si despaciènta…
"Ja que per un còp avètz un produch de qualitat e que m’avètz fach venir bèl exprèssi per nen profitar, sortètz sènsa mai asperar cenque m’avètz promés : la vera Excremolada, lo gust mai abocant dei Estats de Savòia".
Plen de furbaria, Joan fa bus e li demanda : "Avètz ja tastat l’Excremolada ? Es una preparacion tant requista, que fuòra de la Cort n’i a pas totplen que conoisson". Alora Milo si gonfla e li respuònde : "Quora visitavi lo rei a Turin, va sènsa dire que nen manjavi sera-matin, mas li a ja quauques ans que ai plus lo tèmps de li anar e començava a mi mancar. Sabètz, l’Excremolada si marida bèn emb au Barolo, e figuratz-vi qu’un pauc de salada de mesclum dei Padres de Cimièr l’acompanha pas tant mau". E patin e cofin, Milo Montacòu esposca lu doi amics de tota la sieu sciènça faussa.
Aaa Milo ! Paura victima miserabla de la tieu pròpia vanitat ! Lo cròs lo ti sies cavat da solet… Quora li puòrton lo pichin folopon, avant meme de lo durbir, rèn que de l’odor, si mete da sudar, pèrde una flòta de bèrris, li vèn la bofaïssa, lo virament de tèsta, li dènts muòli, e, en manco d’una minuta, de blanc qu’èra passa au roge, dau roge au brun, dau brun au jaune, dau jaune a l’indigo, pilha un moment la tinta de la colombina e per la finir si fixa sus la color dau pet. "La vera Excremolada, venguda dirèctament dau proveditor dau Rei ! Buòn pron vi fague Mossur Montacòu !!!". Aqueu d’aquí, segur de petar, bletoneant e tremolant : "si di qu’au mai sènte, au mai es buòna… e sabètz qu’a Turin, es una especialitat que si respècta, que si tasta embe parcimonia, e meme – a dire lo ver – si manja pas verament, mas s’en mete just una poncha embe delicadessa sus li labras per gaudir la fuòrça de l’esperfum sènsa chabir siguesse qu’un miligrama d’aqueu produch d’una rara qualitat".
- "Anem, Mossur Montacòu, es ofèrt de buòn cuòr, volèm l’avís de quauqu’un que li si conoisse. E pi es estat crompat per vos. Non vi genetz davant d’amics e pilhatz un buòn bocon ».
L’autre, pilhat au trabuquet, aganta lo pichin culhièr, si cres morir quora desfà lo folopon e que li descuèrbe dintre un gòmiti multicolòr e escufós, fa un esfuòrç dau demòni per gardar lo sieu pichin rire calhat qu’es ja plus buòn a escondre la paur, e, emb una darrièra preguièra a la Vièrge de Laguet, tasta un chicolin d’aquela purea. Bèu Senhor !! Sus lo còp si sènte pilhat dau mau de la tèrra, lu uèlhs s’extraviron, li aurelhas li fumon, fa una grimaça de l’autre monde, la bava li cola dei labras, lo sang li cola dau nas, li làgrimas li colon dei uèlhs. Coma cèrca a mastegar mauvolontièr aquela mixtura endemoniada que li empastissa la lenga e li puòrta via la boca, Montacòu si plora coma un enfant.
- "Òu, Montacòu, que v’arriba ? Vi ploratz ? "
- "D’emocion, mmnhmmnh, snif, lo mieu amic, mmnhmmnh, snif, de nostalgia, mmnhmmnh, snif. Li a talament longtèmps, mmnhmmnh, snif, qu’avii pas tastat, mmnhmmnh, snif, una vera Excremolada reiala de Turin."
- "E bèn alora, caro Milo, se vi fa tant plesir, v’en fau lo jurament, d’aüra en avant v’en comanderai una cada dimècres".
En aquela respuòsta, Montacòu pèrde conoissènça e chavira en darrièr, sota la franca riada de Joan, Tòni e finda un pauc de Margaridon.
Bèi lectors, per non finir coma Milo Montacòu, retenem toi de l’istòria de la vièlha Tomiko qu’es jamai buòn d’aver tròp de nas.
