top of page

• Gustou Dòlfou Mòssa

Da Bastian Cagnoli embé l’ajuda de l’editour


En quauqui decenia dòu sècoulou XX, Gustou-Dòlfou Mòssa es devengut sensa dubi l’un dei persounage lu mai emblemàticou de la cultura nissarda, una persounalità mìtica.


I. À la partença dòu mite


I. À la partença dòu mite

Naturalamen, cada mite es fousc, multiple, clafit de countradicioun. Si counouisse d’èpouca de la vida siéua e de la siéu carriera, nen gisclon d’image en lou ment, d’enigma, dei vous e dei silenci. Toutun, couma si di à Hollywood, cada mite à la siéu ourigina, aloura vequí lou prequel, la prequela de l’epoupèa embarluganta de Gustou-Dòlfou e dei siéu tribulacioun tarabustari.


Se s’en calon dei valada dòu ducat de Savoia, fa una brave moumen que lu “Mossaz” perdèron la siéu Z. Au principi dòu sècoulou XVIII, es jà un Damien “Mossa” que s’en parte en França pèr li faire de bizness (Mossà, m’au l’achent parisenc). Natiéu de la coumuna d’Ugine – à la mescla dei ribiera Chaise e Arly n’un desenau de kiloumetre en amount de cen que devendrà la futur Albertville –, lou baudou es aloura mercant de vin à Paris. A una frema, Marie Anne Morisset (d’ourigina vendeana ?), e una filha, tamben Marie Anne.

En lou 1738, vèu, Sire Damien s’estabilissèt à Nissa couma oustalié. La guerra peta gaire de temps après tra lu reiaume de França e de Sardigna, e Nissa es oucupada dai mànega bourbòniqui tra lou 1744 e lou 1748. Sègne Mossà espousa n’un segount matrimoni sègna Isabella, naissuda Bonella, embé la quala arribon d’autre pichoui denant de plega li parpela à circa dòu 1760.

D’ahura en avant, l’epoupèa Mòssa es ancourada en l’istoria aristoucràtica nissarda. Lu Mossà van dounca devenì dei Mòssa. Naissut à Nissa en la mitan dòu sècoulou XVIII, sègne Oraci Mòssa es aparentamen l’ùltimou enfant de Damian e Isabella. Fa lou prestigious mestié de daurié e si marida en lou 1786, à Santa Reparada, embé Maria Anna Avenas. Lu siéu pichoun Augustin si sourgenta l’anada seguenta.

Souta oucupacioun francesa, lu tìtoulou de noublessa soun cancelat. Lou 1é de decembre dòu 1813, si chelebra lou matrimoni dòu citoyen Augustin Mossa, coumerçant prouprietari, embé Marianne Thaon (tamben naissuda à Nissa à circa dòu 1790). À la Restauracioun, tra lou 1815 e lou 1822, Augustin e Anna Maria s’estabilisson n’un apartamen de l’ìsoula San-Bertoumiéu – counfinada dai carriera San-Francé-de-Paula, de la Terrassa (Raoul-Bosio), dòu Pouònt-Nòu (Alexandre-Mari) e dòu Cours (Louis-Gassin). En lou 1822, la siéu maja Clarissa n’a vuech sus l’esquina, Teresa n’a siei, Pèire n’a quatre e Francé Isidòro n’a basta un. Soun ajudat d’una doumestica, una vèuva quadragenari.

En cada epoupèa, si pòu mirà dei persounage que son ren de creire, d’aventurous, d’eroi e d’antieroi. Bastèt, de còp que n’i a, de durbì la pouòrta e de si passejà en l’escalinada. En la maioun pariera, lu Mòssa coustejavon un cert Jouan Bavastro, sessagenari, emé la siéu jove espousa taggiasca e quatre bambin. Familha genovesa de San Pier d’Arena, lu Bavastro s’ancouradèron à Nissa en lou 1768, en l’encastre dòu desfouloupamen dòu pouòrt nòu de Lìmpia. En la tempourada napouleouniana, un cousin de Jouan, lou famous capitani Jóusè (1760-1833), si distinguèt couma coursari de la Repùblica. Mà acò, es una autr'istoria, una spin-off en propi. Tout aquèu pichin mounde es finda vesin dòu poueta trilinga Jóusè Dabray (1786-1855), qu’esta d’un'autra pouòrta d’aquel ìsoula, m’una tanta vielha, tres pichoui, un couhinié e una doumestica.

En la familha Mòssa, si trata dòu caganchou, Francé Isidòro, naissut au mes d’abriéu dòu 1821 e batejat à Santa Reparada en presença dòu siéu pairin Francé Mòssa, aloura ouficié de garnisoun à Cágliari, capitala de drech (la court esta de fach à Turin) – es lou pouòrt majour d’en delà de mar (soubre lou countinent, lou pouòrt majour es aquèu de Genoua despì lou coungrès de Viena).

“Buon Poble alerta! / Fai veire leu / La mar cuberta / Dei tieu bateu…” canta Dabray en lauda au rei Carlou-Felis. Avìa escasi just, au principi de la revoulucioun industriala, son de nau à vapour que curbisson benlèu li mar, sourgentant la tempourada de grani ligna transatlàntiqui. La legenda familiala cunta que Francé Isidoro l’aventurié s’enamourèt d’una certa Louisa Durbec, una Prouvençala ouriginari de Biot, e la segue aloura que migra embé sa maire en Amèrica. Lou nouòstre Mòssa si tourna trouvà ensin à Bogotá, capitala de la jouve Repùblica de Couloumbìa, doun la siéu amourouha partourisse d’un pichin Alèssi. La data noun es segura, mà si di que fouguèt à circa dòu 15 d’outoubre dòu 1844.


Da segre...


 


 



81 vues0 commentaire

Posts récents

Voir tout
bottom of page