Entrevista e amploada
Johanne Lindskog - Directritz e conservatritz dau musèu dei bèi-arts de Nissa
« Gusto-Dòlfo MÒSSA, Niciensis Pinxit »
A caugut asperar un brave moment pèr fins de veire tornar au sieu un artista major e grandàs de Bellanda. L'última muòstra foguèt ai Ponchetas en lo 1978. L'enigmàtico pintor dau país a enfin drech a un eveniment en lo musèu dei Bèi-Arts de Nissa dont foguèt lo conservator. "Gustave-Adolphe Mossa, Niciensis Pinxit" mena un regard nòu sus l'artista. Una luchada sus l'òbra en lo sieu ensems. L'òbra de pintura simbòlista dau segur mas sensa denembrar lo costat militant e lo sieu trampin pèr la lenga e la cultura nuòstra. Carneval, teatre de Barba Martin, literatura, illustracion...
Siam anat d'un matin dau musèu dei Bèi-Arts pèr fins de pauvar tres demandas a la directritz e conservatritz Johanne Lindskog. Una parlaíssa afoganta que va nen faire cabussar en l'univèrs gigantàs de Gusto-Dòlfo Mòssa Niciensis.
• Vi podètz presentar, lo vuòstre percors e de que tracta lo vuòstre mestier ?
Siáu Johanne Lindskog, au jorn d’ancuèi directritz e conservatritz dau musèu dei Bèi-Arts, Júli Cherret. Siáu arribada n’aquèu puòst doi ans e mieja fa, en septembre dau 2019 e denant ocupavi lo puòst de conservatritz au musèu nacional Marc Chagal. Ai fach classicament d’estudis d’Istòria de l’art en l’Escòla dau Louvre e un chícol mens classicament, d’estudis d’antropologia en l’Escòla dei auts estudis en scienças sociali a Paris. Pis ai passat lo concors de conservator dau patrimòni. Alora definir lo ròtle de conservatritz au musèu dei Bèi-Arts en pròpi ? Es una jòia au cada jorn, avèm una colleccion fantàstica que raduna tra dètz mila e dotz mila òbras qu’encapuchan siei sècolos d’Istòria de l’art (dau sècolo XIV fins au sècolo XX) que sigue en pintura, escultura, dessenh, art decoratiu… En mai es un bastiment echecional ! Un palai dau sècolo XIX qu’es desmesurat mas dau buòn espectacular, teatral. Es un onor d’èstre n’aquestu barris e pròch d’aquesta colleccion. Mas es un palai, una institucion que non a conoissut d’abeliment despí escasi cent ans ! A pena la mieu arribada ai alarmat la comuna sus lo fach que non aculhèm lu visitors coma si deu e de cen que podian asperar ancuèi d'un musèu. Milanta fes aquèu musèu foguèt evocat coma la bèla endurmida, dau castèu de la bèla au buòsc durment, la metafòri dau durmissament faguèt largament mestier. Pèr d’unu aquò avia lo sieu charme mas pèr la majorança dei visitors tot aquò foguèt pròpi imobile, empalat pèr fins qu’auguèsson l’envuèia de li tornar soventifes. Endemai la mission nuòstra es de faire dau musèu un luèc dau cada jorn, es de tota maniera la mission que mi doni pèr cada ciutadin e calia donca drevilhar aquèu palai. Lo projèct qu’ai presentat au director adjonch de la cultura d’aquesta temporada foguèt dau segur aquela d’una renovacion mas finda d’una programacion culturala que s’inspira de la vida que conoissèt aquèu palai alora qu’apartenguèt a la familha Thompson e de bastir una programacion alentorn dau son e dau moviment. Dau segur fèm dei muòstras clàssiqui dont presentam d’òbras mas coma l’avètz aremarcat en la muòstra "Gustave-Adolphe Mossa, Niciensis Pinxit" avèm ficats de música e de l’escrich finda. Es pròpi important pèr nautres d’aver finda una programacion pròpi rica alentorn dau teatre embé de concerts, de performanças, de danças… Aquesta interdiciplinaritat que bofa la vida dintre un luèc es pròpi major pèr ieu. Auguèri de fortuna perque lo projèct foguèt lèu fach validat dau gabinet dau cònsol e alestissam au jorn d’ancuèi aquèu cantier grandàs d’abeliment e avèm ja una programacion pròpi rica fuòra de la barradura sanitària.
• Perqué la chausida d'una retrospectiva sus Gusto-Dòlfo Mòssa e sobretot en la globalitat de la sieu òbra ?
La chausida de l’artista si marca n’una programacion mai larga. A pena la mieu arribada ai dechidit que li muòstras si farian da partir dei colleccions. La promiera muòstra s’es facha d’efèct da partir de la colleccion nuòstra mas nos a permes tanben de faire lo ponch sus l’istòria nuòstra. L’istòria de la nuòstra colleccion, de la nuòstra institucion e mai generalament sus l’Istòria de l’art a Nissa. Donca "La bataille des beaux-arts, art et politique à Nice au XIXème siècle" pauvèt lo pilastre que foguèt pròpi important pèr ieu pèr fins de m’empatronar d'aquesta istòria e de l’acapir pèr saupre sus de que bastisserai la seguida. Parlavam mentre aquesta muòstra dau personatge que foguèt l’ànima d’aquesta istòria , lo Alessi Mòssa. Lo paire de Gusto Dòlfo Mòssa. E justament, tombava a talh en termo de temporalitat vist qu’en lo 2021 foguèt l'anniversari de la muòrt de G.A Mòssa mas finda n’una continuitat lògica scientificament a regard de la muòstra anteriora. E passavam dau paire a l’enfant estent qu’Alessi Mòssa li laissèt toti li sieus cargas au sieu badai ùltimo en lo 1926. Repilhavam donca lo fiu d’aquel istòria dau 1926 fins au 1971 en si mentant esto còup sobre lo personatge de Gusto-Dòlfo que lo meritava en pròpi.
La mieu formacion en antropoligia mi dona un vesinament desparier dei òbras, que non es basta categorica en Istòria de l’art mas qu’es finda sociala, relacionala, contestuala e istòrica. Non enavisi en lo mieu mestier de presentar d’òbras basta pèr cen que monstran mas pèr ieu cau faire mirar cen qu’incarnan, cen que puòrton coma cargas istòriqui e umani. Es cen que sonam l’Istòria sociala de l’art mas non sieu la soleta da lo faire. Alora qu’ai començat da travalhar sobre Mòssa, mi sieu avisada que li èra d’aspècts pròpi inesplorat en li muòstras de la sieu personalitat e dau sieu travalh qu’èra d’una man lo regionalisme e de l’autra li sieus foncions oficiali de consevator. E pèr nautres foguèt pròpi major estent que da partir dei annadas dau 1920 si ferma de crear d’òbras simbòlisti mas en escambi va totplen crear d’òbras que si ditz regionali, va illustrar totplen de libres, de cançons locali e sobretot si va consacrar au teatre dialectal e li muòstras fins a aüra faían lo silenci complèct sobre d’aquel aspèct.
Trovavi aquò d’un prejudici grandàs pèr la conoissença de l’artista. Mi siáu doncas dicha qu’èra dau buòn la mema persona, qu’evolua dau segur, mas que li èra un fiu rotge au dedintre de la sieu òbra e mi calia trovar lo mejan de lo faire mirar pèr acapir lo sieu travalh en la sieu globalitat. E lo fiu es dau segur l’afèct a Nissa, a la sieu Contèa, a la sieu cultura. E fuòra d’aquò quora siam da mirar sota d’un caire especial li sieus òbra simbòlisti, si ve ! Es Nissa de la Bèla Època, cosmopolita, literari, desclinada mas es Nissa ! Calia donca sègre aquèu fiu pèr acapir Gusto Dòlfo en totalitat. Voliavam faire viure la sieu creacion literària qu’es pas de creire e qu’a beneficiat de gaire d’estudis. Avèm doncas travalhat m’ai escolans dau conservatòri perque pèr ieu la sieu òbra literari es majament contemporànea que sigue en la sieu partida regionalista ò alora simbòlista e sabii que calia menar la joventura sobre aquesta òbra que sigue plàstica ò literari. Mi plaseria que toi lu projècts presentats en aquesta institucion auguèsse un ligam m’au sieu tertitòri e la sieu istòria. Una istòria qu’es d’una riquessa da lússo, fabuloa, d’una diversitat qu’es pas de creire e avèm una matiera infinida sus siei sècolos d’Istòria de l’art pèr monstrar dei cauvas que rasonan en lo luèc dont son monstradi. E non parli basta dau musèu mas dau buòn de Nissa e lo sieu país.
• Coma espligatz aquèu percors a l'invers d'aquel artista que va conoisser lo suchès embé la sieu òbra simbòlista e que tornerà après sus la sieu vila, la sieu pàtria ?
Li es una espligacion psicanalítica, una espligacion istòrica e sociològica.
L'espligacion psicanalítica es que foguèt agantat d'una neuròsi mentre la sieu joventura e que donèt plaça a d'imatges pròpi violents. Foguèt ren violent en la sieu vida, sublimèt aquesta violença en li sieus òbras. Aquesta neuròsi va èstre trepassada dai sieu matrimòni promier, la muòrt de sa maire e la fin de la guèrra promiera. Avèm aquí tres eveniments psicològicos majors, en lo 1919, que constituan aquesta virada.
L'espligacion istòrica e sociològica es qu'en la temporada promiera de la sieu òbra simbòlista li es una bèla parta de denonciacion de la societat da lússo, de l'argent, dei fèstas orgiaqui e d'aquel espalancatge de riquessa pèr lu quals son paire e èu assistan en la temporada dau sècolo XIX. Alora, costeja aquèu monde de fach perque lo cau pèr lo desfolopament artístico mas d'aquí èstre dacòrdi m'aquela mòda de vida e d'aquel espendiment de degai de riquessa es quaucaren d'autre e lo cau dire, foguèron dei gens que viuguèron modestament lu Mòssa ! Ai vist d'escambis en li arquivas atocant lu cadres dai sieus òbras. Auguèron ren de pítols pèr si pagar dei cadres m'ai moluras dauradi e tutti quanti...
Si farguèron èlu en pròpi lu sieus cadres ! Pensi que li es aquèu rapuòrt de denonciacion en li òbras de Gusto Dòlfo d'aquèu monde fast e orgiac, de la prostitucion de la Nissa de la Bèla Època.
Li èra donca un torisme de lússo pis d'un temps segond n'i a augut un torisme un chícol mai popular m'ai gents que non avian li memi referenças culturali e manco lu memes mejans que lu ivernants mas qu'an augut lu efècts pariers d'aculturacion, d'urbanisacion d'otrança, d'aculturacion de la cultura dau país e cen que vei en Mòssa es una raça de militantisme artístico que s'esprima n'aquesta òbra simbòlista en una temporada promiera pis en una òbra regionalista d'un temps segond. Embé cen qu'ai liejut dei sieus tèstos de la preservacion dei tradicions laissa pas totplen de dubis sus lo sieu engatgiament militant e foguèt pròpi actiu !
