top of page

CARABATTA - Episodi III

Da Miquèu de Carabatta


Èra pas lou siéu noum « Carabatta », èra la siéu noumenàia. Mai prechisament, èra la noumenàia de la familha, lou noum de guerra couma si di : Couma dapertout, en cada paisot, li èron doui o très familha, doui o très noum de maioun, que si partissìon l’ounoumastica loucala. Per despartì li branca dei aubre genealougic, caduna pourtava un noum de guerra que si trasmetìa couma lou patrounìmou en vìa paterna. De còu que li a, poudìa parèisse à l’estat civil, en lu registre parouquial, lu papeiroun dei noutari o lou cadastre. A Collabassa per isemple, se un noun si sounava couma nautre, es que li dihìon Truchi o Biancheri ; dau senoun èra un fourastié...


Nautre eravan la majourança. Encà ahura, au cementeri, l’aven la majourança. En tant, per counouisse li parentela tra la gent dóu nouòstre patrounìmou, poudiavan estre de Carabatta, de Paranca e d’autre pi, que m’en avisi pus. Cada branca pourtant pi lu siéu grèu, cadun poudìa s’atrouvà engimbrat d’una noumenàia persounala, individualisada, ligada à la siéu mourfoulougìa, en un episodi de la siéu vida, o en quaucaren que sigue... Tout acò èra nechessari perqué lì èra encara sus lou pati la moda de dounà ai bambin lou pichin noum dóu pairin o de la mairina – qu’èron generalament lou paigran o la maigran... Fa que d’oumounìmou n’i èra de rup. Noum de maioun, pichin noum, noum de guerra, noumenàia èron pas de tròu per identificà un crestian à còu segur !


Mà s’en tournan à Michè, moun bis-àvou. Michè de Carabatta, u Scüirö, si sounava : « Miquèu de Carabatta, l’Esquirot » per ben dire, en bouòn nissart. Ensin si poudìa pas mesclà embé moun autre bis àvou, que lou siéu noum de maioun èra lou parrié ! De fach, Bertù de Paranca « Cadorna », èra ren Michè de Carabatta « u scüirö », maugrà que per oultre siguesson oumounìmou. Pichin noum, noum de guerra, noumenàia, tout acò vous fahìa l’ome – o la frema – capissès ? Lou patrounìmou fin finala, èra per l’Estat, lu set an d’armada, li galèra, li tassa, lu chapa-chouc, lu douganié, toui lu cruci, lu « roumpe » e autre acauraire dóu paure mounde !

« U scüirö » dounca ; perqué èra lisp, coum’un esquiròtou. D’aquèu temp, avìon la coustuma de rebroundà lu pin e de chapounà li branca per fa lou jas ai bestia. Èu, descaus, puhava sus lu trounc – coum’un esquiròtou – e laissava basta un pincèu de brout à la cima de l’aubre. Degun au paìs puhava tant aut e tant aisadament… la siéu noumenada èra bèla que trouvada !

« Carabatta », es un pauc mai dificultous da clarejà ; d’autre tant que lou noum de guerra ven ja de luèn. Si di que lou Carabatta epounìmou vivìa dau temp dei fusiéu da la pèira, d’aquelu que si cargavon da la goula. À la fin dóu sècoulou XVIII, lou passage de l’armada revouluciounaria avìa laissat darrié d’ela, tant en Ligùria couma en Countéa, l’odi de França e de centenau de fusiéu… acò tapa acò. Lu Barbet e lu paisan pi, avìon lèu emparat à lu faire parlà.


Acabada la guerra e passant de generacioun en generacioun, lu fusiéu de fanterìa s’èron à pauc à pauc civilisat e alèujat per lou noble usage de la cassa : èron pas pus la causa de la misèria e de la desperança dei poble, ajudavon d’aquì en avant à la siéu nouritura. D’unu avìon esculpit lu bouòsc, ournat li crossa de rousaça, de vouluta, de clavèu da la testa d’aram. La pèira-fuèc despareisset à pauc à pauc au proufiech d’un martèu mai fidable, qu’anava picà sus d’un pistoun.


Mà, lu pacanas s’èron pura counservat aquel’avaricia paisana – o la capacità à si destrigà de tout, qu’acò es lou privilègi de la pauruègna. Croumpavon ren lu ploump de cassa ; acò èra de fantasìa de ric, de cassaire de la vila. Sus la sièu carga de poudra, plaçavon una boura de vièlh’estrassa e, per faire da ploump, de tros de fiéu-ferre o de ferratàia capuçat fin fin mé li estenàia, de taqueta dei sabata, de graveta, tout cen que li poudìon tirà ai tourdou ! Aquela pràtiga avìa pura lou defet de frustà lu canoun mai que lou rasounable, que venìon prim couma de carta e finissìon per s’esclapà couma de frucha maduri, o per petà au moure dóu paure cassaire ! En fin de vida, e just denant d’eschuepà, lu tùbou èron pura souventi fes refargat dau manechau e d’unu fan encara ahura da boufet en lu fugairoun.


Mà à la cassa e per cen qu’es dounca dei tourdou o de li lebre, counvenìa m’aquela raça de carga de lu tirà de proch, estent que la balistica dóu tros de fiéu-ferre o de la taqueta de sabata es pas francament ouptimala... Es aquì qu’arriban à la tècoula !


Da segre...


 



15 vues0 commentaire

Posts récents

Voir tout
bottom of page